Arieh Ben-Tow (Lejba Hassenberg): Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Biogram infobox | {{Biogram infobox | ||
|imię i nazwisko | |imię i nazwisko = '''Arieh Ben-Tow''' | ||
|pseudonim | |pseudonim = | ||
|grafika | |grafika = | ||
|opis grafiki | |opis grafiki = | ||
|podpis | |podpis = | ||
|data urodzenia | |data urodzenia = [[8 sierpnia]] [[1923]] | ||
|miejsce urodzenia | |miejsce urodzenia = [[Będzin]] | ||
|imię przy narodzeniu = Lejba Hassenberg | |imię przy narodzeniu = Lejba Hassenberg | ||
|data śmierci | |data śmierci = [[6 czerwca]] [[1996]] | ||
|miejsce śmierci | |miejsce śmierci = Holandia | ||
|przyczyna śmierci | |przyczyna śmierci = | ||
|miejsce spoczynku | |miejsce spoczynku = | ||
|zawód | |zawód = prawnik, historyk, pisarz, działacz społeczny | ||
|odznaczenia | |odznaczenia = Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej | ||
|commons | |commons = | ||
|wikiźródła | |wikiźródła = | ||
|wikicytaty | |wikicytaty = | ||
|www | |www = | ||
}} | }} | ||
'''Arieh Ben-Tow''' | '''Arieh Ben-Tow''' (właśc. Lejba Hassenberg, ur. [[8 sierpnia]] [[1923]] w [[Będzin|Będzinie]], zm. [[6 czerwca]] [[1996]] w Holandii) – prawnik [[Żydzi|żydowskiego]] pochodzenia, historyk, pisarz, działacz społeczny, przewodniczący [[Związek Żydów Będzińskich]], wieloletni prezes [[Światowy Związek Żydów Zagłębia]], członek Międzynarodowy Komitet Oświęcimski i Rada Instytutu Pamięci Narodowej Yad Vashem. | ||
==Życiorys== | |||
Lejba Hassenberg był synem Icchaka Hassenberg i Fridy Hassenberg. Miał pięcioro rodzeństwa: trzy siostry – Sarę, Frumcie i Lunię, oraz dwóch braci – Izraela i Szloma. Ojciec nauczał religii. Lejba uczęszczał do [[Szkoła Rapaporta]] (szkoły religijnej), a później do [[Liceum Humanistyczne Fürstenberga]] w [[Będzin|Będzinie]]. | |||
[[1 sierpnia]] [[1943]] roku został deportowany do KL Auschwitz-Birkenau, gdzie zginęła cała jego rodzina. Następnie przebywał w podobozie Monowice, skąd udało mu się uciec do lasu podczas ewakuacji obozu w styczniu [[1945]] roku. Ukrywał się do czasu wkroczenia wojsk radzieckich. | |||
Po wojnie na krótko osiedlił się w Częstochowie, skąd wraz z grupą młodzieży syjonistycznej wyruszył do Palestyny. Dotarł na Cypr, gdzie został internowany wraz z innymi podróżującymi do Palestyny. W nowo powstałym Izraelu wstąpił do armii i uczestniczył w wojnie wyzwoleńczej. Po demobilizacji ukończył prawo i otworzył kancelarię prawną. Działał w Partii Progresywnej (do [[1958]] był jej rzecznikiem), a w latach [[1961]]-[[1988]] należał do Partia Niezależnych Liberałów i Partii Liberalnej. | |||
W [[1994]] roku jego praca doktorska została opublikowana w formie książki pt. ''[[Czerwony Krzyż spóźnia się: Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża a los Żydów węgierskich w latach 1943–1945]]''. W swoich badaniach ustalił, że organizacja biernie przyglądała się deportacji węgierskich Żydów i nie robiła nic, żeby im zapobiec. Stwierdził też, że Max Huber, ówczesny prezes Czerwonego Krzyża, wiedział o nazistowskich planach eksterminacji Żydów. W książce i w wystąpieniach publicznych głosił, że świat biernie przyglądał się zagładzie Żydów, a organizacje międzynarodowe oskarżał o nazbyt nieśmiałe i niepewne działania. Uważał, że gdyby Czerwony Krzyż, mający siedzibę w Genewie, odważniej przeciwstawiał się Niemcom pod koniec wojny, nie musieliby zginąć Żydzi węgierscy. | |||
Po [[1989]] roku często przyjeżdżał do [[Będzin|Będzina]]. Kontaktował się z władzami samorządowymi i walczył o utrwalenie pamięci o przedwojennej będzińskiej społeczności żydowskiej. Dzięki jego staraniom postawiono obeliski w miejscach zburzonych przez Niemców [[synagoga|synagog]], umieszczono tablice na dawnych obiektach żydowskich, zorganizowano też wiele seminariów naukowych oraz wyjazd grupy polskiej młodzieży szkolnej do Izraela. | |||
[[12 marca]] [[1996]] roku spotkał się z prezydentem RP, a [[15 marca]] jako przewodniczący [[Światowy Związek Żydów Zagłębia]] po raz ostatni odwiedził [[Będzin]]. | |||
Zmarł nagle [[6 czerwca]] [[1996]] roku podczas pobytu na Kongres Międzynarodówki Liberalnej w Holandii. Rok po jego śmierci ukazała się książka pt. ''[[Moje Credo]]''. Publikacja została wydana w języku polskim przez syna zmarłego, Archituv Ben-Tow, pragnącego kontynuować dzieło ojca. W latach 90. XX w. w Izraelu powstał Ośrodek Nauki o Zagładzie im. Ariego Ben-Tova, którego pracami kieruje Archituv. | |||
Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP. | |||
--- | |||
==Publikacje== | |||
*''[[Czerwony Krzyż spóźnia się: Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża a los Żydów węgierskich w latach 1943–1945]]'', [[Sosnowiec]], [[1996]]. | |||
*''Das Rote Kreuz kam zu spät : die Auseinandersetzung zwischen dem jüdische Volk und dem Internationalen Komitee vom Roten Kreuz im Zweiten Weltkrieg : die Ereignisse in Ungarn'', Zurych : Ammann Verlag, [[1990]]. | |||
*''Moje credo: książka o Ben-Tovie'', Tel Awiw, [[1997]]. | |||
--- | |||
==Przypisy== | |||
*Facing the Holocaust in Budapest : the International Committee of the Red Cross and the Jews in Hungary, 1943-1945 / Arieh Ben-Tov | Arieh Ben-Tov 1923-1996 (Institut Henry-Dunant ) | Institut Henry-Dunant | The National Library of Israel [online], www.nli.org.il [dostęp 2023-04-15] (ang.). | |||
*Kontrola autorytatywna (osoba): Biogramy | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2023-04-15]. | |||
*Kronika Uniwersytecka - kwiecień 1996 [online], Gazeta Uniwersytecka UŚ [dostęp 2023-04-15] (pol.). | |||
*Ben-Tow Arie (Lejba Hassenberg) – Fundacja Brama Cukermana [online] [dostęp 2023-04-15] (ang.). | |||
*Special to The New York Times, Auschwitz Survivor Accuses the Red Cross, „The New York Times”, 20 sierpnia 1989, ISSN 0362-4331 [dostęp 2023-04-15] (ang.). | |||
*Ocalić od Zapomnienia | [online], 17 maja 2015 [dostęp 2023-04-15] (pol.). | |||
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Będzinie]] | [[Kategoria:Ludzie urodzeni w Będzinie]] | ||
[[Kategoria:Prawnicy izraelscy]] | |||
[[Kategoria:Historycy izraelscy]] | |||
[[Kategoria:Pisarze izraelscy]] | |||
[[Kategoria:Działacze społeczni w Izraelu]] | |||
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej]] | |||
Wersja z 05:50, 8 lip 2025
| Zagłębiowskie Biogramy | |
| Imię i nazwisko | Arieh Ben-Tow |
| Data i miejsce urodzenia | 8 sierpnia 1923 Będzin |
| Imię i nazwisko przy narodzeniu | Lejba Hassenberg |
| Data i miejsce śmierci | 6 czerwca 1996 Holandia |
| Zawód | prawnik, historyk, pisarz, działacz społeczny |
| Odznaczenia | |
| Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej | |
Arieh Ben-Tow (właśc. Lejba Hassenberg, ur. 8 sierpnia 1923 w Będzinie, zm. 6 czerwca 1996 w Holandii) – prawnik żydowskiego pochodzenia, historyk, pisarz, działacz społeczny, przewodniczący Związek Żydów Będzińskich, wieloletni prezes Światowy Związek Żydów Zagłębia, członek Międzynarodowy Komitet Oświęcimski i Rada Instytutu Pamięci Narodowej Yad Vashem.
Życiorys
Lejba Hassenberg był synem Icchaka Hassenberg i Fridy Hassenberg. Miał pięcioro rodzeństwa: trzy siostry – Sarę, Frumcie i Lunię, oraz dwóch braci – Izraela i Szloma. Ojciec nauczał religii. Lejba uczęszczał do Szkoła Rapaporta (szkoły religijnej), a później do Liceum Humanistyczne Fürstenberga w Będzinie.
1 sierpnia 1943 roku został deportowany do KL Auschwitz-Birkenau, gdzie zginęła cała jego rodzina. Następnie przebywał w podobozie Monowice, skąd udało mu się uciec do lasu podczas ewakuacji obozu w styczniu 1945 roku. Ukrywał się do czasu wkroczenia wojsk radzieckich.
Po wojnie na krótko osiedlił się w Częstochowie, skąd wraz z grupą młodzieży syjonistycznej wyruszył do Palestyny. Dotarł na Cypr, gdzie został internowany wraz z innymi podróżującymi do Palestyny. W nowo powstałym Izraelu wstąpił do armii i uczestniczył w wojnie wyzwoleńczej. Po demobilizacji ukończył prawo i otworzył kancelarię prawną. Działał w Partii Progresywnej (do 1958 był jej rzecznikiem), a w latach 1961-1988 należał do Partia Niezależnych Liberałów i Partii Liberalnej.
W 1994 roku jego praca doktorska została opublikowana w formie książki pt. Czerwony Krzyż spóźnia się: Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża a los Żydów węgierskich w latach 1943–1945. W swoich badaniach ustalił, że organizacja biernie przyglądała się deportacji węgierskich Żydów i nie robiła nic, żeby im zapobiec. Stwierdził też, że Max Huber, ówczesny prezes Czerwonego Krzyża, wiedział o nazistowskich planach eksterminacji Żydów. W książce i w wystąpieniach publicznych głosił, że świat biernie przyglądał się zagładzie Żydów, a organizacje międzynarodowe oskarżał o nazbyt nieśmiałe i niepewne działania. Uważał, że gdyby Czerwony Krzyż, mający siedzibę w Genewie, odważniej przeciwstawiał się Niemcom pod koniec wojny, nie musieliby zginąć Żydzi węgierscy.
Po 1989 roku często przyjeżdżał do Będzina. Kontaktował się z władzami samorządowymi i walczył o utrwalenie pamięci o przedwojennej będzińskiej społeczności żydowskiej. Dzięki jego staraniom postawiono obeliski w miejscach zburzonych przez Niemców synagog, umieszczono tablice na dawnych obiektach żydowskich, zorganizowano też wiele seminariów naukowych oraz wyjazd grupy polskiej młodzieży szkolnej do Izraela.
12 marca 1996 roku spotkał się z prezydentem RP, a 15 marca jako przewodniczący Światowy Związek Żydów Zagłębia po raz ostatni odwiedził Będzin.
Zmarł nagle 6 czerwca 1996 roku podczas pobytu na Kongres Międzynarodówki Liberalnej w Holandii. Rok po jego śmierci ukazała się książka pt. Moje Credo. Publikacja została wydana w języku polskim przez syna zmarłego, Archituv Ben-Tow, pragnącego kontynuować dzieło ojca. W latach 90. XX w. w Izraelu powstał Ośrodek Nauki o Zagładzie im. Ariego Ben-Tova, którego pracami kieruje Archituv.
Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP.
---
Publikacje
- Czerwony Krzyż spóźnia się: Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża a los Żydów węgierskich w latach 1943–1945, Sosnowiec, 1996.
- Das Rote Kreuz kam zu spät : die Auseinandersetzung zwischen dem jüdische Volk und dem Internationalen Komitee vom Roten Kreuz im Zweiten Weltkrieg : die Ereignisse in Ungarn, Zurych : Ammann Verlag, 1990.
- Moje credo: książka o Ben-Tovie, Tel Awiw, 1997.
---
Przypisy
- Facing the Holocaust in Budapest : the International Committee of the Red Cross and the Jews in Hungary, 1943-1945 / Arieh Ben-Tov | Arieh Ben-Tov 1923-1996 (Institut Henry-Dunant ) | Institut Henry-Dunant | The National Library of Israel [online], www.nli.org.il [dostęp 2023-04-15] (ang.).
- Kontrola autorytatywna (osoba): Biogramy | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2023-04-15].
- Kronika Uniwersytecka - kwiecień 1996 [online], Gazeta Uniwersytecka UŚ [dostęp 2023-04-15] (pol.).
- Ben-Tow Arie (Lejba Hassenberg) – Fundacja Brama Cukermana [online] [dostęp 2023-04-15] (ang.).
- Special to The New York Times, Auschwitz Survivor Accuses the Red Cross, „The New York Times”, 20 sierpnia 1989, ISSN 0362-4331 [dostęp 2023-04-15] (ang.).
- Ocalić od Zapomnienia | [online], 17 maja 2015 [dostęp 2023-04-15] (pol.).
