Bazyli Martysz

'''Ks. Bazyli Martysz (1874–1945)''' – '''święty kapłan-męczennik''' Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, proboszcz parafii prawosławnej w Sosnowcu, naczelny kapelan wyznania prawosławnego w Wojsku Polskim.

== Życiorys ==

=== Wczesne lata i działalność misyjna ===
Bazyli Martysz urodził się w '''1874 roku'''. Ukończył '''prawosławne seminarium duchowne w Chełmie'''. W '''1900 roku''' udał się do Ameryki Północnej, gdzie prowadził działalność misjonarską. Jego misje obejmowały tereny takie jak '''Alaska, Toronto oraz Pensylwania'''.

=== Służba w Sosnowcu i okres I wojny światowej ===
W '''1912 roku''' ks. Martysz powrócił do Polski i objął stanowisko '''proboszcza parafii prawosławnej w Sosnowcu'''. Nauczał również religii prawosławnej w gimnazjum żeńskim. Z chwilą wybuchu I wojny światowej, w '''1914 roku''', wraz z rodziną udał się na '''bieżeństwo''' (przymusową ewakuację) w głąb Rosji, do Moskwy. W tym trudnym okresie otrzymał pomoc od zaprzyjaźnionego biskupa Włodzimierza, który udostępnił jego rodzinie mieszkanie w klasztorze św. Andronika w Moskwie. Codziennie dojeżdżał do podmoskiewskiego Wajdaju, gdzie uczył religii. Po rewolucji październikowej w '''1917 roku''', warunki życia rodziny Martyszów uległy znacznemu pogorszeniu, zmuszając kapłana do pracy na dworcu kolejowym, gdzie rozładowywał wagony, aby zarobić na utrzymanie.

=== Okres II Rzeczypospolitej ===
Kiedy rząd radziecki zezwolił na powrót emigrantów do Polski, ks. Martysz wraz z matuszką Olgą i czwórką dzieci powrócił. Był '''pierwszym powojennym proboszczem sosnowieckim'''. Natychmiast po powrocie, '''20 sierpnia 1918 roku''', rozpoczął organizowanie życia religijnego i starał się o zaświadczenie potwierdzające jego status administratora sosnowieckiej prawosławnej parafii, co umożliwiło mu jej reprezentowanie. W tym czasie parafia była w bardzo trudnym położeniu, a ks. Martysz nie miał środków do życia ani pensji, co świadczyło o ubóstwie wspólnoty liczącej około 600 osób.

W '''1919 roku''' ks. Martysz został przyjęty do Wojska Polskiego. Pełnił funkcję '''naczelnego kapelana wyznania prawosławnego w Wojsku Polskim''', przechodząc przez różne stanowiska:
*   Był '''referentem w Sekcji Religijno-Wyznaniowej Ministerstwa Spraw Wojskowych'''.
*   W '''marcu 1920 roku''' został mianowany '''szefem Głównego Urzędu Duszpasterskiego wyznania prawosławnego w Sekcji Wyznań Niekatolickich i Opieki nad Grobami Wojennymi MSWojsk.'''.
*   W '''1927 roku''' objął stanowisko '''szefa Wydziału Wyznania Prawosławnego w Biurze Wyznań Niekatolickich MSWojsk.''', które dwa lata później zostało przemianowane na '''szefa Głównego Urzędu Duszpasterskiego Prawosławnego'''.

Ks. Bazyli Martysz '''współpracował z metropolitami warszawskimi Jerzym i Dionizym'''. Brał udział w przygotowaniach do uzyskania autokefalii przez Kościół prawosławny w Polsce. Z dniem '''31 maja 1934 roku''' przeszedł w '''stan spoczynku'''.

=== Męczeńska śmierć i kanonizacja ===
Po przejściu na emeryturę w '''1936 roku''', ks. Martysz powrócił do swojej rodzinnej miejscowości '''Teratyn w powiecie hrubieszowskim'''. Tragicznie, '''4 maja 1945 roku, w Wielki Piątek, został zamordowany przez nacjonalistyczną bojówkę polską'''.

Pierwotnie pochowany na cmentarzu w Teratynie, jego doczesne szczątki zostały przeniesione jesienią '''1968 roku''' do Warszawy i złożone na prawosławnym cmentarzu wolskim. Na początku '''2003 roku''' dokonano ekshumacji jego relikwii i przeniesiono je do prawosławnej cerkwi pw. św. Jana Klimaka w Warszawie.

'''20 marca 2003 roku Święty Sobór Biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego podjął uchwałę o zaliczeniu Bazylego Martysza do Soboru Chełmskich i Podlaskich Męczenników XX wieku''', nadając mu tytuł '''świętego kapłana-męczennika Bazylego'''. Istnieje również jego ikona.